Half mei was het boek Edible insects voor het eerst te downloaden. Na één dag stond de teller al op 2,4 miljoen downloads. Sind half mei zou dat aantal zijn toegenomen tot 10 miljoen, maar medeauteur en hoogleraar tropische entomologie Arnold van Huis kan dit laatste cijfer niet bevestigen. Een interview over het succes van het boek en de keerzijde van het dominante westerse eetpatroon. ‘Er is een kans dat men straks geen insecten meer eet, want “armeluiseten”.’

Voordat Arnold van Huis onze vragen beantwoordt, wil hij eerst nog iets zeggen over het boek dat hij samen met een paar studenten heeft geschreven. ‘Edible insects’ gaat over de teelt en consumptie van insecten als menselijk voedsel en vis- en veevoer. Het is verschenen bij de voedsel- en Landbouworganisatie (Food and Agriculture Organization – FAO) van de Verenigde Naties. Het boek heeft een wetenschappelijke insteek, maar is voor een breed publiek geschreven.

Eten van insecten ‘hot’ onderwerp
2,4 miljoen. Van Huis noemt het een ongelooflijk aantal. Al vindt hij het toch niet helemaal vreemd. ‘Onze afdeling binnen Wageningen Universiteit, die zich onder andere met entomofagie (het eten van insecten) bezighoudt, staat enorm in de belangstelling. Onlangs kwam hier nog een Italiaanse tv-ploeg over de vloer. Er gaat geen maand voorbij of we worden geïnterviewd door een of andere buitenlandse tv-zender. Ze komen uit heel de wereld.’

1900 eetbare soorten
En dan komt de promotor van het eten van insecten bij Van Huis naar boven: ‘Al die aandacht komt waarschijnlijk omdat men zich realiseert dat men naar andere eiwitbronnen moet kijken. Om de simpele reden dat onze aarde te klein is om al het vee, nodig om de vele monden te voeden, nog te kunnen produceren. En kijk je naar de voedingswaarde van insecten: die is exact hetzelfde als die van vlees, of soms nog wel beter. En dan zijn er ook nog de milieuvoordelen. Ze stoten veel minder broeikasgassen uit dan gewoon vee en je hebt veel minder land nodig om insecten te produceren. Al deze factoren maken mensen nieuwsgierig: is dit de manier om bij te dragen aan de voedselzekerheid? Overigens staan insecten, we tellen zo’n 1900 eetbare soorten (!), in grote delen van de wereld al lang op het menu.’

Gewoonte om insecten te eten dreigt te verdwijnen
Toch dreigt de gewoonte om insecten te eten te verdwijnen. Dat heeft te maken met de wereldwijde urbanisatie: mensen trekken vanuit de dorpen naar de steden. En in steden overheerst steeds meer het westerse eetpatroon. ‘Mensen denk dan: ik woon nu in de stad, ik leid een beter leven, dus nu hoor ik geen insecten meer te eten,’ zegt Van Huis. Nu is dat in de meeste steden ook niet eens mogelijk: eetbare insecten zijn er niet voorhanden.

Armeluisdieet?
Het eten van insecten wordt wel gezien als een ‘armeluisdieet’. ‘Dat is echt flauwekul,’ aldus Van Huis. ‘Men zou insecten eten, omdat men honger heeft. Welnee, men vindt ze ook echt lekker!’ Van Huis betreurt het dat nationale regeringen in ontwikkelingslanden hier nooit aandacht aan hebben gegeven. Ze moeten volgens hem juist aandacht hebben voor het promoten van het eten van insecten. Hij wijst erop dat het kweken ervan ook een bedrijfstak kan opleveren. Zo kent Thailand al zo’n 20.000 kleine bedrijfjes die insecten kweken.

TV-kok
In Nederland ziet Van Huis allerlei initiatieven (onder ander op het gebied van consumentengedrag, productontwikkeling, insecten als varkensvoer) ontstaan en ook andere universiteiten pikken het onderwerp op. ‘Ik zie een exponentiële groei in de belangstelling.’ Al kan het altijd meer. Van Huis: ‘Stel dat een tv-kok leuke gastronomische dingen met insecten gaat doen, dan gaan mensen er toch eens over nadenken…’

Boodschap
Terug naar het boek ‘Edible insects’. Welke boodschap bevat het boek? Die luidt simpelweg: insecten kunnen dienen als voedsel voor de mens en als voedsel voor vis en vee. Vooral dat laatste heeft heel potentie, zegt Van Huis. Er zijn drie bedrijven in Nederland die hiermee een pilot doen. Maar waar het nog een beetje op stuk loopt, is de wetgeving.

Sinds 1 juni van dit jaar mogen insecten in Europa gebruikt worden als visvoer. ‘Dat is heel belangrijk, want 40% van alle vis die we eten worden al geteeld, in 2015 zal dat 50% zijn. Die kweekvissen eten vismeel. Vismeel (gemalen vis) wordt in grote hoeveelheden verwerkt in voer voor de viskweek en andere voeders. Helaas wordt vismeel gemaakt van wildgevangen vis. Door het “leegvissen” van de oceanen ontstaat er schaarste en dus probeert men nu insecten als voedsel in te zetten. Over één of twee jaar moet dit ook mogelijk zijn voor de kippen- en varkensteelt. Nu de mensen nog zover krijgen om ze te gaan eten.’

© Zestz / Ronald de Nijs 2013