De internetencyclopedie Middelburg Dronk brengt de geschiedenis van het Middelburgse horecaleven en drankgebruik in kaart. Initiatiefnemer Edwin Mijnsbergen vertelt.

Edwin Mijnsbergen is niet geboren in Middelburg; 41 jaar geleden kwam hij ter wereld in Vlissingen. Maar sinds 1978 woont hij in de Zeeuwse hoofdstad. ‘Ik ben er dus wel getogen.’ Op zijn 14e zette hij de eerste voetstappen in de Middelburgse horeca en in de jaren negentig had hij er allerlei bijbaantjes. ‘Tegenwoordig laat ik het nachtleven aan me voorbijgaan, maar ik bezoek wel regelmatig m’n stamcafé.’

Mijnsbergen werkt als freelance informatiespecialist in de bibliotheekwereld. Daarnaast vult hij al jaren zijn blog Mijns Inziens, waarop de meest uiteenlopende onderwerpen aan bod komen. Zo kwam hij twee jaar geleden op het idee om een serie te beginnen over 50 jaar kroegen in Middelburg. Al snel ontdekte hij dat dit onderwerp te veel materiaal zou opleveren voor één reeks blogposts.

‘Op internet is er niet veel informatie over te vinden. En de informatie die wél beschikbaar is, wordt gefragmenteerd aangeboden binnen vele beeld- en databanken, vaak zonder verdere toelichting of gelegde verbanden.’ Om die informatie gestructureerd voor het voetlicht te brengen – Mijnsbergen heeft een bibliotheekopleiding gedaan – koos hij voor een wiki. Een wiki? ‘Iedereen kent wel Wikipedia, de webencyclopedie waar je aan kunt meeschrijven. Weinigen weten dat de software waarmee Wikipedia is gebouwd, MediaWiki, gratis beschikbaar is. Iedereen kan dus zelf een encyclopedie op internet maken.’

900 drinkgelegenheden
Inmiddels is Mijnsbergen twee jaar verder met Middelburg Dronk. Al werkende besloot hij alle cafés op te nemen die hij kon vinden. Maar toen gebeurde het. ‘Vervolgens bleken de koffiehuizen ook belangrijke drinkgelegenheden te zijn geweest, en de restaurants, de oude logementen, de herbergen…’ De grenzen bleken zo rekbaar, zeker in vroeger tijden, dat hij zich nu richt op ‘de geschiedenis van drinken in Middelburg toen en nu’. ‘Toen’ staat voor alle horecagelegenheden die anno 2012 niet meer bestaan (‘althans niet onder de namen van ooit’), en die gaan terug tot de 13e eeuw. Inmiddels bevat de encyclopedie al meer dan 900 drinkgelegenheden, en verschillende hotels en restaurants.

De bezoeker van de site vindt er de geschiedenis van de zaak en het pand, met de eigenaars in chronologische volgorde en achtergronden over de locatie(s) de naamgeving, en waar mogelijk over medewerkers. ‘Ook is er aandacht voor trivia en bijzonderheden en natuurlijk: foto’s en mooie verhalen. Dat zijn de belangrijkste twee.’

‘Tegenwoordig is het onderscheid wat groter, maar voorheen hadden zaken vaak veel verschillende functies. Neem de herberg: je kon er slapen en eten, maar het was ook een echte drinkgelegenheid. En notarissen verkochten er huizen, gemeenten communiceerden er hun boodschappen. De afzonderlijke bierhallen, drinklokalen, cafés en koffiehuizen kwamen pas later in zwang. Ondertussen bleven logementen ook gewoon bestaan, vaak met een eigen café.’

‘Illustratief in dit verband: Middelburg heeft nu 52 cafés. Net vóór 1900 was de stad veel kleiner, maar zij telde wel bijna 200 drinkgelegenheden!’

Zonder haast
Een mer à boire dus. Niet dat Mijnsbergen daarvan schrikt. In z’n eentje begint hij met het historische graafwerk, en een jaar later krijgt hij hulp van ‘kompaan’ Rob van Hese. ‘Rob is wat ouder dan ik en kent veel mooie verhalen van vóór 1980. Hij houdt zich ook veel bezig met onderzoek naar bijvoorbeeld oude herbergen.’ Tevens is er een ‘technisch’ beheerder, Thomas Filius, die nu werkt aan een nieuwe website voor Middelburg Dronk.

De website is een ‘hobbyproject zonder haast’ en iedereen werkt pro deo. ‘Je mist soms de ondersteuning van een instelling, maar tegelijkertijd kunnen we heerlijk vrij opereren. Dat is goud waard.’

In levende lijve
Heel soms voegen mensen zelf informatie toe via de wiki, maar het gros van de reacties, ingezonden foto’s, aanvullingen en verhalen komt binnen via de Facebookpagina. ‘Met dat platform zijn veel mensen bekend en daar is een deel van de doelgroep sowieso al te vinden,’ verklaart Mijnbergen het succes. ‘Via de mail krijgen we ook van alles toegestuurd, van wildvreemden soms, en vanuit heel Nederland.’

De meeste bijdragen krijgt Mijnsbergen echter in levende lijve, op het terras, in een gesprek of een interview. Leerzaam, vindt hijzelf. ‘Je hebt crowdsourcing (Twitter bijvoorbeeld is een onmisbare bron), maar nu blijk ik ook veel informatie te kunnen inwinnen buiten het web om. Want veel mensen met verhalen houden zich niet bezig met Twitter en andere sociale media. Die orale traditie is dan toch wel de mooiste, zeker als er lekker bij gedronken kan worden.’

Ruig
Het meest bijzondere wat hij heeft ontdekt? ‘Opvallend is hoe het er in Middelburg tussen pakweg 1850 en 1940 aan toe ging: heel wat ruiger dan al die keurig geklede mensen op foto’s doen geloven. Een paar voorbeelden: dronken soldaten die met scherp op de politie schoten, Vlissingse jongeren die met stalen pijpen in de mouwen een zondagavond kwamen knokken in Middelburg… In personeelsadvertenties werd niet voor niets expliciet gevraagd om kandidaten “vrij van sterken drank”.’

‘Net voor de invoering van de eerste drankwet in 1881 was het drankprobleem van de natie echt behoorlijk groot. Daarna eigenlijk ook nog, maar dan gereguleerder. Dat wil zeggen: weliswaar kwam er een vergunningstelsel en allerlei andere maatregelen, het toezicht was niet zo best: de verkoop van (sterke) drank ging ondergronds, vanonder de toonbank enzovoort.’

Het houdt nooit op
Uit Middelburg Dronk is inmiddels een stadswandeling rondom het ‘drinkthema’ voortgekomen. Wat zijn de verdere plannen? ‘Iemand wil eenzelfde project voor de stad Vlissingen – Vlissingen Dronk – beginnen. De kans dat we gaan uitbreiden neemt dus toe. Daarnaast spreken we met verschillende mensen over samenwerking rondom de promotie van evenementen, cultuur en andere zaken. En er komt misschien een boek.’

Het project kan nog vele jaren voort. ‘Er zijn nog zoveel verhalen en beelden te verzamelen en nog zoveel verbanden zijn niet inzichtelijk. Daarnaast bestaan er van vóór 1850 helemaal geen foto’s en vóór 1750 geen kranten. Daar komt nog veel onderzoek bij kijken. Verder moet er nog veel gebeuren aan de ontsluiting, presentatie, opslag van alle data, enzovoort. En ook kunnen we nog veel doen met alle informatie die we hebben verzameld. Mogelijkheden genoeg.’

‘Wat me raakt is dat bijna iedereen wel een herinnering heeft aan uitgaan en/of drinken. Het is onvoorstelbaar hoeveel mensen enthousiast reageren en vertellen, of met hun ouders of grootouders de site van Middelburg Dronk bezoeken om herinneringen op te halen. Geweldig is dat. Wat je noemt een dankbaar project, vol humor, tragiek en mysteries.’

Middelburg Dronk: www.middelburgdronk.nl

Foto: © Middelburg Dronk

© Zestz / Ronald de Nijs 2012