Wie deze zomer naar New York gaat, moet zeker een bezoek brengen aan de New York Public Library. Hier opent op 29 juni de expositie ‘Lunch Hour NYC’. Thuiszitters kunnen terecht op de bijbehorende webpagina’s. De inhoud ervan is een feest der herkenning. Verschillende trends van nu blijken soms al een eeuw geleden in de Big Apple te zijn ontstaan. En wist je dat rond 1900 een toastje met pindakaas een elegant hapje was?

Wat betekent ‘lunch’?
In zijn Dictionary of the English Language (1755) oppert Samuel Johnson dat het woord ‘lunch’ ontleend is aan buitenlandse woorden die zoiets als ‘een klein stuk’ of een vuist betekenen. ‘Lunch’ betekent dus ‘zoveel als een hand kan vasthouden’. De Noah Webster’s dictionary uit 1841 omschrijft het woord ‘lunch’ als ‘een portie eten dat op elk moment gegeten kan worden, behalve als maaltijd’.

Lunch was dus niet verbonden met de rituelen van eten, het had iets informeels, iets wat je uit het vuistje at. Dat zou veranderen met de industrialisatie. Het (warme) middagmaal kon niet langer als het hoofdmaal genuttigd worden. Werknemers hadden een half uur om te eten en konden dus niet meer naar huis. Zo werd de hoofdmaaltijd (dinner) naar de avond verdrongen en kwam de lunch tussen 12 en 2 uur er voor in de plaats.

Ed Beller, een van de eersten met een roestvrijstalen hot dog-kar, haalt herinneringen op

Pizza’s in 1905
De tentoonstelling besteedt aandacht aan het scala van gerechten waar de New Yorkers uit konden kiezen. De grote keuze was niet in de laatste plaats te danken aan de vele immigranten die zich in de stad hadden gevestigd.
Zo was de eerste pizzabakker, een Napolitaan, al in 1905 in de stad te vinden. Al zou het tot de jaren ’50 duren voordat een stuk pizza uit het vuistje echt populair werd.

Of neem de Roemeense delicatesse pastrami (aanvankelijk pastrama geheten, maar mogelijk analoog aan salami verbasterd tot het huidige pastrami), ook al rond 1900 in NY geïntroduceerd. Of neem de delicatessenwinkels van Duitse immigranten, met kant-en-klare gerechten, die rond het midden van de negentiende eeuw hun deuren openden. Of neem de Chinese restaurants, al in 1901 in Chinatown gevestigd, of sushi, in 1932 al op het menu van restaurant Yoshino-Ya te vinden.

Eerste automatiek en foodtruck
Nog zoiets moderns in die jaren: de Automat-restaurants: de eerste met een automatiek, in 1912. In de jaren ’40 hadden ze zich over de hele stad verspreid. Sandwiches, warm gerechten, nagerechten, in de traditie van het Amerikaanse thuiskoken – alles was vers gemaakt. En de koffie schijnt toentertijd de beste te zijn geweest in de stad. Door bezuinigingen en steeds minder versgemaakte gerechten kwam in 1991 een eind aan Automat.

Ook reed Automat tientallen jaren lang met foodtrucks door de stad om zijn versbereide maaltijden aan de man te brengen. Omdat verkopers steeds vaker diepvriesgerechten serveerden, kwam er aan de trucks in 1971 een eind. Nu zijn trucks met versbereide gerechten weer überhip. Speciaal voor de tentoonstelling doen de foodtrucks de New York Public Library. Zoals gezegd, het is een feest der herkenning.

En hadden we al de powerlunch, pretzels, hot dogs, cafetaria’s, soda fonteins, pies en diëten genoemd? Gaan dus… naar de expositie, of neem een kijkje op de website.

Meer informatie: www.nypl.org

© Zestz / redactie 2012